Η αναζήτηση εργασίας αποτελεί μια ομολογουμένως χρονοβόρα, πολύπλοκη διαδικασία με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, η οποία βιώνεται συχνά με αρνητικά συναισθήματα. Η διάρκεια της ανεργίας, η ψυχολογία των ανθρώπων που αναζητούνεργασία (Job Seekers), οι δραστηριότητες εύρεσης (Job Search Activities) και ο χρόνος που αφιερώνουν αποτελούν τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν την εμπειρία της αναζήτησης. Στο άρθρο αυτό παρουσιάζω με συντομία τα αποτελέσματα μιας μακράς έρευνας στις ΗΠΑ για την αναζήτηση εργασίας, τους ψυχοκοινωνικούς παράγοντες που επηρεάζουν την διαδικασία αυτή και προτείνω μια σειρά από στρατηγικές προσαρμογής για τους “Job Seekers”.
Το 2011, στο επίκεντρο μιας περιόδου μαζικής ανεργίας, δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα έρευνας για την ψυχολογία των «Job Seekers» στις ΗΠΑ, στην οποία συμμετείχαν πάνω από 6000 άτομα και διήρκησε για 24 εβδομάδες από τη στιγμή που έχασαν την εργασία τους (2009 – 2010),(Kruegger & Mueller, 2011). Αν και τα χαρακτηριστικά του κοινωνικού κράτους και της αγοράς εργασίας διαφέρουν, μπορούμε να αντλήσουμε ιδέες για προβληματισμό από τα συμπεράσματα της έρευνας.
Τι συμβαίνει κατά την περίοδο της αναζήτησης εργασίας;
Όσο περισσότερο διατηρείται η περίοδος της ανεργίας αυξάνεται η πιθανότητα για τους “Job Seekers” να χάσουν τις επαγγελματικές τους δεξιότητες και τα επιτεύγματα που έχουν να παρουσιάσουν από την εμπειρία τους σε προηγούμενες θέσεις. Ταυτόχρονα, βιώνουν αυξημένο άγχος και θλίψη. Η θλίψη μάλιστα φαίνεται ότι ενισχύεται κατά τις ώρες που πραγματοποιούν την αναζήτηση εργασίας, στοιχείο που μπορεί να λειτουργήσει ανασταλτικά στο κίνητρο και την ανθεκτικότητα. Ωστόσο, φαίνεται ότι στο πέρασμα του χρόνου, γίνονται συνεχώς καλύτεροι στην αναζήτηση εργασίας και τις ικανότητες που απαιτεί, αναπτύσσοντας Job-Seeking-Skills. Αυτό αποτελεί μια λειτουργική προσαρμογή στην κρίση που βιώνουν, η μόνη απειλή στο ψυχολογικό τους κεφάλαιο είναι οι δύσκολες κοινωνικές συνθήκες και τα αρνητικά συναισθήματα.
Σε ποιες δραστηριότητες διοχετεύεται ο χρόνος αναζήτησης εργασίας;
Τα “Job Search Activities” περιλαμβάνουν τις πρακτικές που χρησιμοποιούνται για την αναζήτηση και εύρεση εργασίας. Ένα επιπλέον στοιχείο είναι ο χρόνος που αφιερώνουν οι άνεργοι στην καθεμιά από αυτές καθώς και τα συναισθήματα τα οποία τις συνοδεύουν. Από την έρευνα προκύπτει ότι οι συνεντεύξεις σε εταιρίες και οργανισμούς εύρεσης εργασίας κατέχουν μόλις το 3% του συνολικού χρόνου που αφιερώνεται στην αναζήτηση μιας θέσης, το 9% στην συμπλήρωση και αποστολή αιτήσεων και πάνω από το 70% στην ανάγνωση αγγελιών σε εφημερίδες και portals. Αν και οι συνεντεύξεις κατέχουν μόλις το 3%, είναι η μόνη δραστηριότητα η οποία βιώνεται με θετικά συναισθήματα και βελτιώνει τη διάθεση των υποψηφίων. Οι υπόλοιπες δραστηριότητες θεωρούνται δυσάρεστες και βιώνονται με θλίψη και στρες. Η διάθεση βέβαια, βελτιώνεται κατακόρυφα και άμεσα με το θετικό αποτέλεσμα και την εύρεση μιας θέσης εργασίας.
Εντούτοις, όσο διατηρείται η περίοδος της ανεργίας ο συνολικός χρόνος που αφιερώνεται στην αναζήτηση εργασίας μειώνεται χωρίς η μείωση αυτή, να συσχετίζεται άμεσα με συνέπειες στην αποτελεσματικότητα των δραστηριοτήτων καθώς εξαρτάται από την ερμηνεία που προκύπτει σε κάθε περίπτωση. Υπάρχουν τρεις προτεινόμενες εξηγήσεις. Πρώτον, οι ενδιαφερόμενοι έχουν εξαντλήσει το μεγαλύτερο μέρος των θέσεων που ταιριάζουν στο επαγγελματικό τους προφίλ και δεν εντοπίζουν πλέον τις πιο ιδανικές για εκείνους θέσεις. Δεύτερον, όσο καλλιεργείται η δεξιότητα αναζήτησης εργασίας αναπτύσσονται αποτελεσματικότερες στρατηγικές που μειώνουν την σπατάλη του χρόνου. Τρίτον, κυριαρχεί η απογοήτευση που λειτουργεί ως αντικίνητρο για τη συνέχιση της προσπάθειας.
Πώς επηρεάζουν το «Επίδομα Ανεργίας» και η part-time εργασία;
Στις ΗΠΑ το επίδομα δεν περιορίζεται τόσο χρονικά όσο ποσοτικά, είναι δεδομένο δηλαδή το συνολικό ποσό παροχής. Η μερική απασχόληση επιτρέπεται, το μηνιαίο ποσό του επιδόματος μειώνεται αναλογικά με τις αποδοχές αλλά αυξάνεται η περίοδος παροχής του έως ότου εξαντληθεί το προβλεπόμενο ποσό. Στην Ελλάδα φυσικά τα δεδομένα είναι διαφορετικά. Εκείνο που έχει σημασία εντούτοις είναι αν, πώς και κατά πόσο επηρεάζει την αναζήτηση εργασίας το επίδομα και η μερική ή στη χώρα τελικά αδήλωτη εργασία.
Το θετικό αποτέλεσμα και η εύρεση μιας θέσης εργασίας προκαλούν εντονότερα συναισθήματα ικανοποίησης, η διάθεση βελτιώνεται κατακόρυφα όταν επιτυγχάνεται πριν τη λήξη του επιδόματος. Στην πραγματικότητα της αγοράς και της κουλτούρας της εργασίας στις ΗΠΑ, η ένταξη στο επίδομα και μια πιθανή μερική απασχόληση δεν φαίνεται να επηρεάζουν. Πιθανώς η μερική απασχόληση να μειώνει τον χρόνο αναζήτησης εργασίας χωρίς ωστόσο να το ξέρουμε αυτό με σιγουριά διότι είναι άλλος ο θεωρητικά διαθέσιμος χρόνος και άλλος ο χρόνος που πραγματικά αφιερώνεται καθημερινά.
Στην Ελλάδα όμως, οφείλω να θέσω μερικά ερωτήματα για προβληματισμό, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν σχετικές στατιστικές ή ποιοτικές, εμπειρικές έρευνες.
1. Δεδομένου ότι το επίδομα ανεργίας είναι μικρό και διαρκεί μέχρι 12 μήνες, πιθανώς να οδηγεί σε μεγαλύτερη θλίψη ή άγχος τους “job seekers”. Θα πρέπει να ερευνηθεί.
2. Στο πλαίσιο της συνολικής οικονομικής ύφεσης, της μείωσης και απώλειας των εισοδημάτων, οι άνεργοι πιθανώς να προσανατολίζονται πρωτίστως στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της ανεργίας που είναι η απώλεια εισοδήματος και λιγότερο στην αντιμετώπιση του προβλήματος που είναι η απώλεια εργασίας. Έτσι, συνήθως επιλέγουν την αδήλωτη εργασία η οποία αυξάνει το συνολικό εισόδημα χωρίς να ακυρώνει την παροχή του επιδόματος. Στην χώρα μας υπάρχει ασυμβίβαστο σε αυτό το θέμα. Πιθανώς η αφομοίωση από το άγχος αντιμετώπισης του συμπτώματος να περιορίζει τις πιθανότητες εύρεσης μια ικανοποιητικής εργασίας.
Τα ζητήματα αυτά θα πρέπει να μελετηθούν για να έχουμε μια πλήρη εικόνα.
Συμβουλές για την διαδικασία της αναζήτησης εργασίας:
Με βάση τα στοιχεία που αναφέρθηκαν παραπάνω, διαμορφώνεται το αναγκαίο πλαίσιο συμβουλευτικής υποστήριξης των ανθρώπων που αναζητούν εργασία. Σε επόμενο άρθρο θα παρουσιάσω βαθύτερες ψυχοσυναισθηματικές διεργασίες, εδώ ωστόσο, διατυπώνω μια σειρά από πρακτικές συμβουλές που θα διευκολύνουν τη διαδικασία και θα λειτουργήσουν προληπτικά.
-
Προσπαθήστε να διατηρήσετε τις δεξιότητες και τα επιτεύγματά σας από τις προηγούμενες θέσεις σας. Αυτό μπορεί να γίνει διατηρώντας επαφή με το αντικείμενο της εξειδίκευσής σας καθώς και με συμμετοχή σε επιμορφωτικά σεμινάρια, προγράμματα εκπαίδευσης κλπ.
-
Διαμορφώστε ένα εύχρηστο και φιλικό περιβάλλον αναζήτησης αγγελιών που σας βοηθά να ταξινομήσετε παραγωγικά την πληθώρα των πληροφοριών και δεν επηρεάζει αρνητικά την διάθεσή σας.
-
Επισκεφθείτε φορείς και οργανισμούς που εξειδικεύονται στην αναζήτηση εργασίας και διαχειρίζονται προγράμματα στήριξης και εκπαίδευσης. Συζητήστε την εμπειρία σας με ανθρώπους που αναζητούσαν εργασία στο παρελθόν και ακούστε τη δική τους.
-
Αφιερώστε χρόνο σε δραστηριότητες αναζήτησης εργασίας που βελτιώνουν τη διάθεσή σας, ενδυναμώνουν το ψυχολογικό σας κεφάλαιο και δεν αυξάνουν το ψυχολογικό κόστος. Φροντίστε να υπάρχει ορθολογικός καταμερισμός του χρόνου και προγραμματισμός. Γνωρίζοντας ότι όσο διατηρείται η ανεργία, ο χρόνος που αφιερώνουμε στην εύρεση εργασίας μπορεί να μειωθεί για διάφορους λόγους, προλάβετε αυτή την πιθανότητα με ένα καλό, καθημερινό η εβδομαδιαίο πρόγραμμα που θα εντάσσει την αναζήτηση εργασίας στην καθημερινότητά σας.
-
Εστιάστε την προσπάθειά σας στη συμμετοχή σε όσο το δυνατόν περισσότερες συνεντεύξεις. Προετοιμαστείτε ανάλογα και ακόμη πιο σημαντικό, μετά από κάθε συνέντευξη εντοπίστε τα θετικά και αρνητικά στοιχεία της, και ορίστε συγκεκριμένους στόχους προσωπικής σας βελτίωσης. Κάθε εμπειρία μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για βελτίωση, καλλιεργώντας δεξιότητες και αυξάνοντας τις πιθανότητες θετικής έκβασης.
-
Αφού επιλύσετε για κάποιο χρονικό διάστημα το σύμπτωμα της απώλειας εργασίας, δηλαδή την διασφάλιση ενός εισοδήματος που διευκολύνει την επιβίωσή σας ή έχετε διασφαλίσει την ικανοποίηση των βασικών σας αναγκών με κάποιο τρόπο, επικεντρωθείτε στην αντιμετώπιση του προβλήματος και την επίτευξη του στόχου σας.
-
Κρίσιμο ζήτημα αποτελεί η διαχείριση του ψυχολογικού κόστους δηλαδή της ψυχικής ενέργειας που δαπανάται για να αντισταθμιστούν τα αρνητικά συναισθήματα της θλίψης και του άγχους. Εδώ η συμβολή ενός ειδικού πιθανώς να είναι αναγκαία. Σε κάθε περίπτωση, όταν η θλίψη, το άγχος ή η απογοήτευση σας καταβάλλουν, απευθυνθείτε σε εξειδικευμένους Ψυχολόγους για βοήθεια και υποστήριξη. Η ψυχική ενέργεια που απαιτείται για τη διαχείριση της εμπειρίας αυτής, πηγάζει από μια καλή και λειτουργική σχέση με τον εαυτό μας.
Αναφορά: Kruegger A., Mueller A., (2011). Job Search, Emotional Well-Being, and Job Finding in a Period of Mass Unemployment: Evidence from High-Frequency Longitudinal Data. Brookings Papers on Economic Activity, Spring 2011. USA.
Επιμέλεια Κειμένου
Πετράς Χαράλαμπος, Coaching Psychologist, Επιστημονικός Διευθυντής στο Athens Coaching Institute
www.athenscoaching.gr
Επιστημονικός Συνεργάτης Jobfind.gr